Oskarżam Cię o łez strumienie, osamotnienie, zdradę i gniew
Oskarżam Cię o to cierpienie, wojen płomienie, przelaną krew
Testosteron…
W piosence “Testosteron” Kayah przedstawia ten hormon jako przyczynę wszelkiego zła na świecie. W ironiczny sposób ukazuje, jak męska energia związana z testosteronem prowadzi do rywalizacji, agresji i niekontrolowanej dominacji.
Ale czy rzeczywiście testosteron można winić za takie zachowania? Czy ten hormon, tak często kojarzony z męskością (stereotypową) i przemocą, rzeczywiście jest odpowiedzialny za wszystko, co złe?
Przyjrzyjmy się, czym tak naprawdę jest testosteron, jak działa i czy naprawdę ma wyłącznie negatywne aspekty, czy może jego wpływ na nasze życie jest o wiele bardziej złożony?
Czym jest testosteron?
Testosteron to hormon steroidowy należący do grupy androgenów, który w głównej mierze odpowiada za rozwój cech męskich. Jest produkowany głównie w jądrach u mężczyzn oraz w mniejszych ilościach w jajnikach u kobiet i nadnerczach. Choć testosteron występuje zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, to u mężczyzn jego poziom jest znacznie wyższy, co ma wpływ na fizjologię, zachowania i rozwój płciowy.
W męskim organizmie testosteron pełni kluczową rolę już od okresu płodowego, wpływając na kształtowanie się cech płciowych, a następnie na ich dojrzewanie w okresie pokwitania. Odpowiada za rozwój masy mięśniowej, siłę kości, wzrost owłosienia, a także libido. Poza tym, testosteron ma znaczenie w regulacji nastroju, energii oraz poczucia pewności siebie. U kobiet natomiast, choć w mniejszych ilościach, także odgrywa istotną rolę, wpływając na libido, samopoczucie i stan zdrowia kości.
Czy faktycznie jest taki zły?
Jednym z najczęstszych stereotypów związanych z testosteronem jest jego rzekoma odpowiedzialność za nadmierną agresję i impulsywne zachowania. To hormonalny “winowajca” wielu konfliktów. Jednak nauka nie jest tak jednoznaczna w swoich ocenach. Testosteron może rzeczywiście wpływać na zachowania związane z rywalizacją, ale nie jest to równoznaczne z promowaniem agresji.
Przegląd badań nad testosteronem wykazuje, że podwyższony poziom tego hormonu może sprzyjać agresji, zwłaszcza w sytuacjach prowokacyjnych. Nie oznacza to jednak, że testosteron sam w sobie powoduje agresję. Raczej wpływa na większą skłonność do rywalizacji i zachowań dominacyjnych. To właśnie kontekst społeczny i osobiste doświadczenia odgrywają kluczową rolę w tym, czy dana osoba wybierze agresywne działanie.
W badaniach prowadzonych na grupach sportowców, u których poziom testosteronu wzrastał przed zawodami, zauważono większą skłonność do rywalizacji, ale niekoniecznie do agresji. Oznacza to, że testosteron raczej promuje dążenie do wygranej, a nie automatycznie prowadzi do agresywnych działań.
Pozytywne aspekty testosteronu
Choć popkultura lubi przedstawiać testosteron jako hormon zła, badania naukowe wskazują na wiele jego korzystnych właściwości.
Budowa mięśni i metabolizm
Testosteron ma bezpośredni wpływ na budowanie masy mięśniowej oraz redukcję tłuszczu. To dlatego osoby z niższym poziomem testosteronu mogą odczuwać problemy z utrzymaniem masy mięśniowej oraz tendencję do gromadzenia tkanki tłuszczowej. Regularny poziom testosteronu wspiera zdrowy metabolizm i ogólną kondycję organizmu.
Zdrowie serca
Niski poziom testosteronu wiąże się z większym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Badania wykazują, że testosteron może mieć pozytywny wpływ na zdrowie serca poprzez wspieranie produkcji czerwonych krwinek oraz regulację poziomu cholesterolu.
Libido i zdrowie seksualne
Jednym z najbardziej znanych wpływów testosteronu jest regulacja popędu seksualnego. U mężczyzn, niski poziom testosteronu może prowadzić do obniżenia libido, a także problemów z erekcją. U kobiet, hormon ten również odgrywa rolę w utrzymaniu zdrowego libido.
Samopoczucie i nastrój
Testosteron ma także duże znaczenie dla zdrowia psychicznego. Mężczyźni z niskim poziomem testosteronu mogą doświadczać pogorszenia nastroju, zmęczenia oraz braku motywacji. Z kolei optymalny poziom tego hormonu wspiera dobre samopoczucie, pewność siebie i pozytywną samoocenę.
Zdrowe kości
Wpływ testosteronu na zdrowie kości jest szczególnie istotny. Utrzymanie odpowiedniego poziomu testosteronu w organizmie może zapobiegać osłabieniu kości i przeciwdziałać osteoporozie.
Jak dbać o odpowiedni poziom testosteronu w organizmie – 5 S
Dr Ewa Kempisty-Jeznach, specjalistka w dziedzinie medycyny męskiej, wskazuje, że aby zadbać o odpowiedni poziom testosteronu, warto kierować się pięcioma filarami zdrowia, które określa mianem 5S. Każdy z tych elementów ma kluczowe znaczenie dla hormonalnej równowagi i ogólnego zdrowia.
sen
Sen jest jednym z najważniejszych elementów wpływających na poziom testosteronu. Dr Kempisty-Jeznach podkreśla, że to właśnie podczas snu następuje produkcja największych ilości tego hormonu. Brak snu, jego niska jakość lub zbyt krótka ilość godzin snu mogą obniżać poziom testosteronu. Badania pokazują, że mężczyźni, którzy śpią mniej niż 5-6 godzin na dobę, mają znacznie niższy poziom testosteronu.
sport
Regularna aktywność fizyczna, a zwłaszcza ćwiczenia siłowe, mają bezpośredni wpływ na poziom testosteronu. Trening siłowy, w którym angażowane są duże grupy mięśni, jak podnoszenie ciężarów, przyczynia się do wzrostu tego hormonu. Ruch poprawia również ogólne zdrowie, zmniejsza tkankę tłuszczową, a ta, jak wiadomo, może obniżać poziom testosteronu.
seks
Testosteron jest hormonem kluczowym dla libido i funkcji seksualnych, ale to działa również w drugą stronę – regularne życie seksualne może wspierać poziom testosteronu.
sposób odżywiania
Odpowiednie żywienie dostarcza organizmowi kluczowych składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowej produkcji i regulacji hormonów, w tym testosteronu. Dieta bogata w zdrowe tłuszcze, białka, witaminy i minerały może wspierać stabilny poziom tego hormonu i zapobiegać jego spadkom.
stres – s negatywny
Stres powoduje zwiększoną produkcję kortyzolu, hormonu stresu, który działa antagonistycznie do testosteronu. Długotrwały stres prowadzi do chronicznego obniżenia poziomu testosteronu, co negatywnie wpływa na zdrowie fizyczne i psychiczne.
Popkultura a rzeczywistość
W popkulturze testosteron jest często upraszczany i sprowadzany do hormonu odpowiedzialnego za agresję, dominację i rywalizację. To obraz szczególnie widoczny w filmach akcji, gdzie mężczyźni o wysokim poziomie testosteronu są przedstawiani jako brutalni i niekontrolowani. Jednak rzeczywistość jest znacznie bardziej złożona.
Testosteron nie jest ani „dobrym”, ani „złym” hormonem. Jest kluczowym składnikiem biologicznego funkcjonowania zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Podwyższony poziom testosteronu może rzeczywiście wpłynąć na rywalizację i dążenie do dominacji, ale to wcale nie oznacza, że prowadzi do destrukcyjnych zachowań. Wszystko zależy od kontekstu społecznego, wychowania i sytuacji, w której znajduje się dana osoba.
Warto także podkreślić, że niski poziom testosteronu może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych – od utraty masy mięśniowej, przez problemy z libido, aż po obniżone samopoczucie. Dlatego utrzymanie równowagi hormonalnej, zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, jest niezwykle ważny.
—-
Obwinianie testosteronu za całe zło tego świata, jak to robi Kayah w swojej piosence, jest zbyt dużym uproszczeniem. Choć hormon ten może sprzyjać rywalizacji, to jego pozytywne aspekty, takie jak wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne, są nie do przecenienia. Dlatego warto podchodzić do niego z szerszej perspektywy, doceniając zarówno jego zalety, jak i potencjalne zagrożenia, kiedy występuje w nadmiarze.
! Post nie ma na celu krytyki Kayah. Jestem jej wielką fanką, a “Testosteron” to jedna z moich ulubionych piosenek z albumu Stereo Typ ;p Jest świetną metaforą i ukazaniem jak testosteron jest powszechnie postrzegany. Właśnie dlatego jest idealnym wyjściem do dyskusji na ten temat.
—–
Bibliografia:
Kalat, J. W. (2021). Biologiczne podstawy psychologii. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kempisty-Jeznach, E. (2020). Chorzy ze stresu. Problemy psychosomatyczne. Wydawnictwo Słowa i Myśli.
Kosmos, 2014. Wpływ testosteronu na zachowania rywalizacyjne. Kosmos – Problemy Nauk Biologicznych, [online] dostępne na: https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/365/351.
Akademia Medycyny, 2009. Wpływ testosteronu na zdrowie mężczyzn w starszym wieku. Geriatria, [online] dostępne na: https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/200901_Geriatria_008.pdf.
Diag, 2023. Nadmiar testosteronu – objawy, przyczyny, leczenie. [online] dostępne na: https://diag.pl/pacjent/artykuly/nadmiar-testosteronu-objawy-przyczyny-powstania-mozliwosci-leczenia/.
Leave a Reply