Serial “Niania Frania”, w reżyserii Jerzego Bogajewicza, to nie tylko zabawna komedia sytuacyjna, ale również studium różnorodnych aspektów psychologii społecznej, zwłaszcza relacji międzyludzkich. W sercu fabuły znajduje się dynamiczna i pełna zwrotów akcji historia o miłości, która stopniowo rodzi się między Franią Maj, nieco ekscentryczną dziewczyną z warszawskiej Pragi, której spontaniczność i otwartość kontrastują z uporządkowanym i nieco sztywnym światem jej pracodawcy – Maksa Skalskiego, zamożnego i ambitnego producenta telewizyjnego. Ich relacja przechodzi przez różne etapy, od układu pracodawca – pracownik, po trwałą miłość i małżeństwo, co czyni ją interesującym przykładem transformacji uczucia w kontekście teorii psychologicznych.
Trójczynnikowa teoria miłości Roberta Sternberga
Zgodnie z tą teorią, miłość można opisać za pomocą trzech kluczowych składników:
1) Intymność – bliskość emocjonalna, zrozumienie, wsparcie i wzajemne dzielenie się uczuciami.
2) Namiętność – intensywne uczucie pożądania fizycznego
i emocjonalnego, które często jest siłą napędową związku na jego początkowym etapie.
3) Zaangażowanie – decyzja o pozostaniu z partnerem na dłużej i wspólne budowanie przyszłości (Sternberg, 1986). Transformacja miłości polega na zmianach w proporcjach tych trzech składników w czasie.
Na początku serialu relacja między Franią a Maksem opiera się na dystansie społecznym i różnicach osobowościowych. Frania jest spontaniczna, otwarta
i bezpośrednia, podczas gdy Maks reprezentuje świat wyższych sfer
i profesjonalizmu. Intymność oraz namiętność są w tym momencie nieobecne,
a zaangażowanie ogranicza się do formalnej relacji pracodawca-pracownica. W miarę jak Frania staje się częścią życia Maksa i jego dzieci, intymność między bohaterami zaczyna rosnąć. Frania pokazuje swoją troskliwość
i ciepło, co zjednuje jej Maksa. Zgodnie z teorią, codzienna bliskość sprzyja budowaniu więzi emocjonalnej, co widać w ich coraz bardziej otwartych rozmowach i rosnącym zaufaniu. Chociaż namiętność nie odgrywa kluczowej roli w początkowych sezonach, stopniowo pojawiają się subtelne oznaki wzajemnej fascynacji. Wojciszke (2011) podkreśla, że namiętność często rodzi się z napięcia emocjonalnego oraz zjawiska „zakazanej miłości”, co w przypadku Frani i Maksa wynika z różnic społecznych i zawodowych. Ostatnie sezony serialu pokazują, jak Maks przełamuje swoje uprzedzenia i obawy związane z opinią społeczną, podejmując decyzję o wspólnym życiu z Franią. W tym momencie ich miłość osiąga formę kompletną, łącząc intymność, namiętność i zaangażowanie.
Typologia miłości według Johna Lee
W kontekście koncepcji Johna Lee, który wyróżnia sześć stylów miłości:
1) Eros – romantyczna i namiętna miłość oparta na fizycznym przyciąganiu
i intensywnych emocjach.
2) Ludus – miłość jako gra, lekka, zabawna i bez zobowiązań.
3) Storge – miłość przyjacielska, powoli rozwijająca się i oparta na wzajemnym zaufaniu.
4) Pragma – miłość praktyczna, kierująca się rozsądkiem i zgodnością partnerów.
5) Mania – miłość obsesyjna, pełna zazdrości, dramatów i emocjonalnych wzlotów.
6) Agape – miłość altruistyczna, bezwarunkowa i pełna poświęcenia dla drugiej osoby (Lee, 1977).
Relacja Frani i Maksa w serialu „Niania Frania” jest szczególnie interesująca jako przykład ewolucji miłości od różnych stylów ku bardziej dojrzałej i zrównoważonej relacji. Początkowo związek ten cechują elementy pragma i storge – pragmatyzm Maksa oraz jego skupienie na stabilności rodzinnej sprawiają, że traktuje Franię jako nianię i źródło problemów, a nie potencjalną partnerkę. Z kolei Frania, wykazując ciepło i troskę wobec dzieci, buduje fundament przyjaźni typowej dla stylu storge. W miarę rozwoju relacji zaczyna ujawniać się eros, czyli romantyczna i namiętna fascynacja, która wcześniej była tłumiona przez różnice klasowe i społeczne. Ostatecznie ich związek przybiera cechy agape, czyli miłości ofiarnej i bezwarunkowej, widocznej w gotowości do kompromisów oraz wzajemnym wsparciu, niezależnie od przeciwności losu. Styl miłości między Franią a Maksem pokazuje, jak różne formy uczucia mogą współistnieć
i ewoluować, tworząc trwały i pełen pasji związek.
Teoria wymiany społecznej
Miłość Frani i Maksa w serialu może być analizowana w kontekście teorii wymiany społecznej według George’a Homansa, która zakłada, że relacje międzyludzkie są formą transakcji, w której partnerzy dążą do maksymalizacji korzyści i minimalizacji kosztów (Tittenbrun, 1981). W początkowych etapach ich relacji, Maks traktuje Franię bardziej instrumentalnie – jako osobę odpowiedzialną za opiekę nad dziećmi, co pozwala mu na uzyskanie korzyści w postaci wygody
i porządku w domu. Frania z kolei, wchodząc w tę relację, czerpie z niej korzyści emocjonalne, poczucie stabilności finansowej i bezpieczeństwa. Jednak w miarę rozwoju ich więzi, oboje zaczynają dostrzegać wartość nie tylko materialną, ale
i emocjonalną w tej relacji. Wzajemne wsparcie, zaufanie i bliskość stają się istotnymi „zyskami” w ich relacji, co prowadzi do zmiany początkowego pragmatyzmu w bardziej zaangażowaną i intymną formę miłości. Z czasem,
w miarę jak ich relacja ewoluuje, oboje stają się gotowi inwestować w siebie nawzajem, co pozwala im na minimalizowanie kosztów (np. poświęceń emocjonalnych i czasowych), a jednocześnie maksymalizowanie korzyści
w postaci głębszego zrozumienia i trwałego związku. Teoria wymiany społecznej w tym przypadku ukazuje, jak równowaga między dawaniem a braniem
w związku wpływa na jego rozwój i trwałość.
—
Serialowa miłość doskonale ilustruje ewolucję uczucia przez pryzmat różnych teorii miłości. Z perspektywy teorii Sternberga, ich relacja rozwija się poprzez trzy składniki miłości: intymność, namiętnośći zaangażowanie, początkowo opierając się na praktycznych potrzebach, a później osiągając pełną więź. W kontekście koncepcji Johna Lee, ich miłość zaczyna od stylu pragma i storge, by przejść przez eros do agape, czyli bezwarunkowej miłości. Z kolei teoria wymiany społecznej Homansa ukazuje, jak relacja Frani i Maksa rozwija się z początkowej wymiany korzyści na bardziej zrównoważoną i pełną zaangażowania więź. Przez te różne teorie widać, jak ich miłość przekształca się
z pragmatycznej znajomości w głęboki, dojrzały związek.
Bibliografia
Lee, J. A. (1973). The colors of love: An exploration of the ways of loving.New Press, Toronto
Sternberg, R. J. (1988). The triangle of love: Intimacy, passion, commitment. Basic Books, New York
Tittenbrun, J. (1981). Teoria wymiany społecznej George’a C. Homansa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 43(2), 123-135.
TVN. (2005–2009). Niania Frania [Serial telewizyjny]. Na podstawie formatu The Nanny autorstwa F. Dreschera i P. Jacobsona. Reżyseria J. Bogajewicz i inni. Polska: Grupa TVN.
Wojciszke, B. (2021). Psychologia społeczna. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Leave a Reply